| พระบรมวงศ์ | น. สมเด็จพระบรมราชินี ลงมาจนถึงพระองค์เจ้าที่เป็นพระราชโอรสพระราชธิดาของพระมหากษัตริย์. |
| จุกช่อง | ก. อารักขาพระเจ้าแผ่นดินและพระบรมวงศ์ที่สำคัญ ตามช่องทางเสด็จพระราชดำเนินเมื่อเสด็จไปนอกพระราชวัง โดยจัดเจ้าหน้าที่ให้รักษาการณ์อยู่ตามช่องทาง เช่น ตรอก ซอย ปากคลอง. |
| จุกช่องล้อมวง | ก. อารักขาพระเจ้าแผ่นดินและพระบรมวงศ์ที่สำคัญในสถานการณ์ต่าง ๆ เพื่อความปลอดภัย. (ดู จุกช่อง และ ล้อมวง ประกอบ). |
| ชายา ๑ | น. ภรรยาที่เป็นหม่อมเจ้าของพระบรมวงศ์และพระอนุวงศ์, ภรรยาที่เป็นเจ้าฟ้าหรือพระองค์เจ้าของพระบรมวงศ์และพระอนุวงศ์ เรียกว่า พระชายา. |
| โดยเสด็จ | ก. ติดตามพระมหากษัตริย์หรือพระบรมวงศ์ ซึ่งผู้ติดตามเป็นพระบรมวงศานุวงศ์ |
| ตามเสด็จ | ก. ติดตามพระมหากษัตริย์หรือพระบรมวงศ์ ซึ่งผู้ติดตามเป็นสามัญชน |
| บวร, บวร- | (บอวอน, บอวอระ-) ว. ประเสริฐ, ลํ้าเลิศ, ราชาศัพท์ใช้นำหน้าคำนามที่เกี่ยวกับวังหน้า เช่น พระบวรวงศ์ พระบวรราชวัง คู่กับ บรม ซึ่งใช้แก่วังหลวง เช่น พระบรมวงศ์ พระบรมมหาราชวัง. |
| พระชายา | น. ภรรยาที่เป็นเจ้าฟ้าหรือพระองค์เจ้าของพระบรมวงศ์และพระอนุวงศ์. |
| พระบรมวงศานุวงศ์ | น. พระบรมวงศ์และพระอนุวงศ์. |
| พระอภิบาล | น. ผู้ที่ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมแต่งตั้งให้มีหน้าที่ดูแลพระบรมวงศ์ชั้นสมเด็จเจ้าฟ้าและพระองค์เจ้าลูกหลวง. |
| มหาชัย | น. ชื่อเพลงไทยโบราณ อัตรา ๒ ชั้น หน้าทับปรบไก่ มี ๒ ท่อน อยู่ในเรื่องทำขวัญ ต่อมาแปลงเป็นทางฝรั่งใช้เป็นเพลงคำนับเมื่อบุคคลสำคัญมาถึงมณฑลพิธี, สำนักพระราชวังและข้อบังคับกระทรวงกลาโหมกำหนดให้ดุริยางค์บรรเลงเพลงมหาชัยรับและส่งเสด็จในพิธีการที่พระบรมวงศ์เสด็จพระราชดำเนินหรือเสด็จไปทรงเป็นประธาน และบรรเลงรับและส่งประธานในพิธีการที่เป็นผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์ และบรรเลงเป็นเพลงเคารพธงราชวงศ์เวลาผ่านหรือขึ้นลง นายทหารที่มียศจอมพล จอมพลเรือ จอมพลอากาศ. |
| มหาฤกษ์ | (-เริก) น. ชื่อเพลงไทย มี ๒ ทาง คือ ทางไทย เป็นเพลงอัตรา ๒ ชั้น หน้าทับปรบไก่ ปรากฏในเรื่องทำขวัญ และทางฝรั่ง, ใช้เป็นเพลงเกียรติยศของข้าราชการทุกชั้น ที่ต่ำกว่าชั้นพระบรมวงศ์ตลอดจนถึงสามัญชน เพื่อใช้ในเวลาอวยพรซึ่งกันและกันในงานพิธีมงคลฤกษ์ต่าง ๆ. |
| รถพระที่นั่ง | น. รถยนต์ที่พระมหากษัตริย์ พระบรมราชินี และพระบรมวงศ์ที่ได้รับพระราชทานฉัตร ๗ ชั้นทรง เรียกเต็มว่า รถยนต์พระที่นั่ง, ถ้าเป็นรถม้า เรียกว่า รถม้าพระที่นั่ง. |
| ราชเลขานุการ | น. ตำแหน่งเลขานุการในพระองค์ของพระบรมวงศ์ เป็นตำแหน่งตามกฎหมาย, ตำแหน่งเลขานุการในพระองค์ของพระบรมวงศ์ ทรงแต่งตั้งเป็นการส่วนพระองค์. |
| ลาดพระบาท | น. พรมสีน้ำตาลมีขอบสำหรับปูลาดเป็นทางทรงพระดำเนินของพระมหากษัตริย์และพระราชินี, ในปัจจุบันใช้ปูลาดเป็นทางทรงพระดำเนินของพระบรมวงศ์ด้วย. |
| ลาดพระบาท | ก. กิริยาที่เจ้าพนักงานปูลาดพรมทางเดินสำหรับทางทรงพระดำเนินของพระมหากษัตริย์และพระบรมวงศ์. |
| สุจหนี่ | (สุดจะหฺนี่) น. เครื่องปูลาดชนิดหนึ่ง ลักษณะเป็นรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า ทำด้วยผ้าเยียรบับไหมทอง สำหรับทอดถวายพระมหากษัตริย์หรือพระบรมวงศ์ที่ทรงพระเศวตฉัตร ๗ ชั้น เป็นที่ประทับหรือทรงยืน เรียกว่า พระสุจหนี่. |
| สุพรรณบัฏ | (สุพันนะบัด) น. แผ่นทองคำรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้าที่จารึกพระนามพระมหากษัตริย์ พระบรมวงศ์ตั้งแต่ชั้นพระองค์เจ้าขึ้นไป เจ้าประเทศราช และสมเด็จพระสังฆราช เรียกว่า พระสุพรรณบัฏ |
| พระบรมวงศ์ | น. สมเด็จพระบรมราชินี ลงมาจนถึงพระองค์เจ้าที่เป็นพระราชโอรสพระราชธิดาของพระมหากษัตริย์. |
| จุกช่อง | ก. อารักขาพระเจ้าแผ่นดินและพระบรมวงศ์ที่สำคัญ ตามช่องทางเสด็จพระราชดำเนินเมื่อเสด็จไปนอกพระราชวัง โดยจัดเจ้าหน้าที่ให้รักษาการณ์อยู่ตามช่องทาง เช่น ตรอก ซอย ปากคลอง. |
| จุกช่องล้อมวง | ก. อารักขาพระเจ้าแผ่นดินและพระบรมวงศ์ที่สำคัญในสถานการณ์ต่าง ๆ เพื่อความปลอดภัย. (ดู จุกช่อง และ ล้อมวง ประกอบ). |
| ชายา ๑ | น. ภรรยาที่เป็นหม่อมเจ้าของพระบรมวงศ์และพระอนุวงศ์, ภรรยาที่เป็นเจ้าฟ้าหรือพระองค์เจ้าของพระบรมวงศ์และพระอนุวงศ์ เรียกว่า พระชายา. |
| โดยเสด็จ | ก. ติดตามพระมหากษัตริย์หรือพระบรมวงศ์ ซึ่งผู้ติดตามเป็นพระบรมวงศานุวงศ์ |
| ตามเสด็จ | ก. ติดตามพระมหากษัตริย์หรือพระบรมวงศ์ ซึ่งผู้ติดตามเป็นสามัญชน |
| บวร, บวร- | (บอวอน, บอวอระ-) ว. ประเสริฐ, ลํ้าเลิศ, ราชาศัพท์ใช้นำหน้าคำนามที่เกี่ยวกับวังหน้า เช่น พระบวรวงศ์ พระบวรราชวัง คู่กับ บรม ซึ่งใช้แก่วังหลวง เช่น พระบรมวงศ์ พระบรมมหาราชวัง. |
| พระชายา | น. ภรรยาที่เป็นเจ้าฟ้าหรือพระองค์เจ้าของพระบรมวงศ์และพระอนุวงศ์. |
| พระบรมวงศานุวงศ์ | น. พระบรมวงศ์และพระอนุวงศ์. |
| พระอภิบาล | น. ผู้ที่ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมแต่งตั้งให้มีหน้าที่ดูแลพระบรมวงศ์ชั้นสมเด็จเจ้าฟ้าและพระองค์เจ้าลูกหลวง. |
| มหาชัย | น. ชื่อเพลงไทยโบราณ อัตรา ๒ ชั้น หน้าทับปรบไก่ มี ๒ ท่อน อยู่ในเรื่องทำขวัญ ต่อมาแปลงเป็นทางฝรั่งใช้เป็นเพลงคำนับเมื่อบุคคลสำคัญมาถึงมณฑลพิธี, สำนักพระราชวังและข้อบังคับกระทรวงกลาโหมกำหนดให้ดุริยางค์บรรเลงเพลงมหาชัยรับและส่งเสด็จในพิธีการที่พระบรมวงศ์เสด็จพระราชดำเนินหรือเสด็จไปทรงเป็นประธาน และบรรเลงรับและส่งประธานในพิธีการที่เป็นผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์ และบรรเลงเป็นเพลงเคารพธงราชวงศ์เวลาผ่านหรือขึ้นลง นายทหารที่มียศจอมพล จอมพลเรือ จอมพลอากาศ. |
| มหาฤกษ์ | (-เริก) น. ชื่อเพลงไทย มี ๒ ทาง คือ ทางไทย เป็นเพลงอัตรา ๒ ชั้น หน้าทับปรบไก่ ปรากฏในเรื่องทำขวัญ และทางฝรั่ง, ใช้เป็นเพลงเกียรติยศของข้าราชการทุกชั้น ที่ต่ำกว่าชั้นพระบรมวงศ์ตลอดจนถึงสามัญชน เพื่อใช้ในเวลาอวยพรซึ่งกันและกันในงานพิธีมงคลฤกษ์ต่าง ๆ. |
| รถพระที่นั่ง | น. รถยนต์ที่พระมหากษัตริย์ พระบรมราชินี และพระบรมวงศ์ที่ได้รับพระราชทานฉัตร ๗ ชั้นทรง เรียกเต็มว่า รถยนต์พระที่นั่ง, ถ้าเป็นรถม้า เรียกว่า รถม้าพระที่นั่ง. |
| ราชเลขานุการ | น. ตำแหน่งเลขานุการในพระองค์ของพระบรมวงศ์ เป็นตำแหน่งตามกฎหมาย, ตำแหน่งเลขานุการในพระองค์ของพระบรมวงศ์ ทรงแต่งตั้งเป็นการส่วนพระองค์. |
| ลาดพระบาท | น. พรมสีน้ำตาลมีขอบสำหรับปูลาดเป็นทางทรงพระดำเนินของพระมหากษัตริย์และพระราชินี, ในปัจจุบันใช้ปูลาดเป็นทางทรงพระดำเนินของพระบรมวงศ์ด้วย. |
| ลาดพระบาท | ก. กิริยาที่เจ้าพนักงานปูลาดพรมทางเดินสำหรับทางทรงพระดำเนินของพระมหากษัตริย์และพระบรมวงศ์. |
| สุจหนี่ | (สุดจะหฺนี่) น. เครื่องปูลาดชนิดหนึ่ง ลักษณะเป็นรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า ทำด้วยผ้าเยียรบับไหมทอง สำหรับทอดถวายพระมหากษัตริย์หรือพระบรมวงศ์ที่ทรงพระเศวตฉัตร ๗ ชั้น เป็นที่ประทับหรือทรงยืน เรียกว่า พระสุจหนี่. |
| สุพรรณบัฏ | (สุพันนะบัด) น. แผ่นทองคำรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้าที่จารึกพระนามพระมหากษัตริย์ พระบรมวงศ์ตั้งแต่ชั้นพระองค์เจ้าขึ้นไป เจ้าประเทศราช และสมเด็จพระสังฆราช เรียกว่า พระสุพรรณบัฏ |